Luật bóng chạm tay thường gây ra tranh cãi trong bóng đá hiện đại. Được quy định rõ trong Luật 12 của IFAB – Ủy ban Bóng đá Quốc tế, luật này nhằm đảm bảo tính công bằng, hạn chế lợi thế không chính đáng khi cầu thủ sử dụng tay hoặc cánh tay để kiểm soát bóng.
Luật bóng chạm tay theo quy định FIFA
Theo quy định chính thức của FIFA, luật bóng chạm tay, Handball Law, thuộc Luật số 12 trong hệ thống luật thi đấu bóng đá, liên quan đến các hành vi vi phạm và ứng xử không đúng mực của cầu thủ. Trong đó, chạm tay được hiểu là việc bóng tiếp xúc với tay hoặc phần cánh tay của cầu thủ, từ vai trở xuống, trái với tinh thần thể thao hoặc mang tính tạo lợi thế không hợp lệ.
Không giống như những luật khác, luật này có nhiều chi tiết phụ thuộc vào yếu tố hoàn cảnh, vị trí tay và chủ đích của cầu thủ. Việc áp dụng cần xét cả yếu tố chủ quan lẫn khách quan. Mục tiêu của luật là để duy trì sự công bằng trong thi đấu, tránh việc lợi dụng tay để làm thay đổi kết quả hoặc quỹ đạo của bóng.
Trường hợp nào chạm tay bị thổi phạt?
Luật bóng chạm tay xử phạt tình huống này không dựa hoàn toàn vào việc bóng có tiếp xúc với tay hay không, mà nằm ở cách cầu thủ sử dụng tay và ảnh hưởng của pha chạm tay đến diễn biến trận đấu. Những trường hợp dưới đây sẽ bị trọng tài xem là phạm lỗi:
Cố ý sử dụng tay để tác động vào bóng
Nếu một cầu thủ có động tác đưa tay ra rõ ràng nhằm kiểm soát hoặc ngăn bóng, dù không phải hành vi thô bạo, theo luật bóng chạm tay đó vẫn bị xem là lỗi. Hành vi như dùng tay đón bóng, chặn đường chuyền hay cản cú sút đều thuộc diện này. Trường hợp này hầu như luôn bị xử lý nghiêm khắc, có thể dẫn đến thẻ phạt hoặc quả đá phạt trực tiếp.
Cánh tay mở rộng bất thường
Một tình huống phổ biến là khi tay hoặc cánh tay không ở tư thế tự nhiên, ví dụ giơ ngang, giơ cao hoặc dang rộng khiến cơ thể chiếm nhiều diện tích hơn. Khi bóng vô tình trúng vào phần tay mở rộng đó, dù không cố ý, vẫn bị coi là tạo lợi thế không hợp lệ và có thể bị phạt.
Tay tiếp xúc bóng sau khi di chuyển có chủ đích
Nếu cầu thủ chủ động di chuyển tay về phía bóng dù không phải hành động quá rõ, như xoay người và vung tay theo hướng bóng đang tới, hành động này cũng có thể khiến trọng tài xem xét phạt lỗi. Đây là kiểu vi phạm thường gây tranh cãi do cần đánh giá cả kỹ thuật lẫn ý đồ.
Bàn tay hoặc cánh tay tạo lợi thế ghi bàn
Một điểm quan trọng khác là nếu chính phần tay đã tác động trực tiếp hoặc gián tiếp giúp cầu thủ ghi bàn, dù là chạm nhẹ trước khi sút hoặc giúp tạo đường kiến tạo rõ ràng thì pha bóng đó bị hủy bỏ và cầu thủ có thể bị thổi phạt. Luật bóng chạm tay được cập nhật rõ hơn từ mùa giải 2020/2021 để ngăn chặn bàn thắng không hợp lệ.
Tay giơ quá vai hoặc làm thay đổi hướng bóng
Ngay cả khi không cố tình, việc tay ở vị trí cao hơn vai và bóng chạm vào có thể làm đổi hướng đường bóng, gây bất lợi cho đối phương, trọng tài vẫn có quyền xác định đó là tình huống vi phạm. Những pha như vậy có thể gây tranh cãi nhưng thường được xử lý thống nhất theo hướng siết chặt theo luật bóng chạm tay.
Trường hợp chạm tay nhưng không phạm lỗi
Ngược lại, không phải lúc nào bóng chạm tay cũng bị xử lý. Luật bóng chạm tay của FIFA và các tổ chức bóng đá quốc tế đã đưa ra nhiều quy định nhằm tránh thổi phạt những tình huống không rõ ràng, giúp trận đấu mạch lạc và khách quan hơn.
- Nếu tay đặt gần cơ thể hoặc trong tư thế tự nhiên khi di chuyển, như khi chạy hoặc xoay người và không ảnh hưởng đến pha bóng, thì việc bóng chạm tay trong tình huống đó không bị xem là lỗi.
- Khi bóng bất ngờ được sút ở cự ly quá gần, cầu thủ không thể kịp phản xạ, tình huống chạm tay trong trường hợp này được miễn trừ, nhất là khi không có cử động bất thường để chạm bóng.
- Nếu bóng chạm vào phần cơ thể khác của chính cầu thủ đó, như đầu, ngực hay chân rồi mới văng trúng tay, thì tình huống này không bị phạt vì không có tác động chủ ý.
- Một ngoại lệ quan trọng là khi cầu thủ chống tay để giữ thăng bằng hoặc bảo vệ thân thể khi ngã xuống sân.
Theo luật bóng chạm tay, nếu trong lúc này bóng vô tình chạm vào tay, thì đó không bị coi là hành vi cố ý dùng tay chơi bóng.
Những tình huống đặc biệt cần lưu ý
Nếu thủ môn chạm tay vào bóng ngoài vòng cấm địa, đó vẫn là lỗi và bị xử lý như một cầu thủ bình thường. Ngoài ra, trong các pha tấn công, nếu bóng chạm tay cầu thủ mà không trực tiếp tạo cơ hội ghi bàn, luật cập nhật từ mùa 2021-2022 cho phép tiếp tục chơi thay vì thổi phạt, giúp giảm tình trạng gián đoạn và tranh cãi.
Kết luận
Luật bóng chạm tay là một trong những điều khoản phức tạp và cần được hiểu sâu sắc nếu bạn là người yêu bóng đá hoặc tham gia cá cược thể thao. Với những cập nhật mới nhất từ FIFA và áp dụng linh hoạt trong các trận đấu, việc nắm vững luật giúp bạn không chỉ hiểu đúng tình huống trên sân mà còn tăng khả năng thắng cược khi chơi tại nhà cái Winbet.